Мухамжарова Айгуль

Сабақтың тақырыбы: : Ауылшаруашылық  жұмыстарына  байланысты  мамандықтар.

Мақсаты: Ауылшаруашылығы мамандықтарыәлемі туралы ақпарат алу және өзін тану шекарасын кеңейту арқылы мамандық бағытын таңдауда жауапты шешім қалыптастыру.Мамандықтарды талдай және таңдай білуге үйрету

Әдіс – тәсілдері: «Миға шабуыл», психологиялық тест,  логикалық ойындар,  шығармашылық  жұмыс.

Көрнекілік: мамандық туралы суреттер,  карточка, слайд көрсету.

Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі: Бүгінгі  сабағымызды
Атақты ғұлама Әл – Фараби атамыздың сөзімен бастайық
Ісім оңсын десеңіз,
Сол істің маманы болыңыз.
Даңқым шықсын десеңіз,
Көпшіліктің адамы болыңыз.

Оқушыларға  сұрақ  қою.  5 минут

-Адам өз мамандығын таңдаған кезде, нені басшылыққа алу керек деп ойлайсыңдар?
– Жақсы маман болуы үшін адам нені білуі және нені үйренуі қажет?

 -Ауыл экономикасын көтеру үшін, ауылға ең алдымен қандай мамандықтар қажет деп ойлайсыңдар?

Мамандықтарклассификациясы.Орыс академигі, тәжірибелі әдіскер – психолог Климовтың зерттеуінше мамандықтың бірнеше классификациясы бар. Олардың неғұрлым белгілілері еңбек пәніне негізделеді. Еңбек пәні бойынша жіктелетін мамандықтар 5 топқа бөлінеді:

• адам – техника,
• адам – адам,
• адам – белгіжүйесі,
• адам – табиғат,
• адам – көркем образ.

«Адам-табиғат». Бұл пит мамандары өлі және тірі табиғат процестерімен, құбылыстарымен жұмыс жасайды. Олар: мал дәрігерлері, агроном, эколог,т.б., селекционер,   мал  дәрігері,  зоотехник,  т.б.

1. Тапсырма «Миға шабуыл»  10 минут

Жаңа сабақты өз бетімен меңгерту тапсырмалары

Бос орынға қажет сөздерді жазып, сұрақтарға жауап бер. (оқулықты  пайдаланып)

1 топ

«Білу»(кім?, не?, қашан?, қайда?, не істейді?)

Теориясы

1. Ауылшаруашылығының негізгі салаларына нелер жатады?
   Жауап: Ауылшаруашылығының негізгі салаларына мал шаруашылығы мен жер шаруашылығы жатады
   2. Фермер мамандық иесі қандай жұмыспен айналысады?
   Жауап: Фермер құрылыс жұмыстары, ауылшаруашылығы
   техникасымен жұмыс істеу және оны жөндеу; мал
   шаруашылығында қарамағындағы малды көбейту және емдеу; жер
   шаруашылығында көкөніс, жеміс-жидек және дәнді дақылдарды
   өсіру, тарату;
   3 Бұл сферадағы мамандықтар қалай аталады?
   Жауап: Фермер, агроном, лаборант-эколог,селекционер т.б
   4. Мал шаруашылығы бізге қандай өнімдер береді?
   Жауап: Малшаруашылығы бізге ет, сүт, жұмыртқа, бал т.б өте құнды азық түліктер берсе, жеңіл өнеркәсіпке шикізат (жүн, тері ) береді
   5.Мал шаруашылығына қатысты қандай мамандық атауларын білесің?
   Жауап: Оператор, ветеринар, зооинженер-селекционер

   1. Лаборант-эколог мамандық иесі қандай жұмыспен айналысады?
   Жауап: Су, жер, ауа, өсімдік жағдайын зерттейді
   2. Жер шаруашылығының салаларына нелер жатады?

Жауап: Өсімдік,  көкөніс, жеміс-жидек,  гүл-өсіру  мамандықтары.

2. Инкубация дегеніміз не?
   Жауап: Инкубация – бұл тірі конвейерді жіберу периоды, сондай – ақ жұмыртқа мен ет өндірісінің нәтиежесі көбінесе осы бастаманың сапасына байланысты болады.
   3. Көбінесе отбасымен бірігіп істейтін мамандық қалай аталады?
   Жауап: Фермер

«Түсіну»  2  топ

( неліктен? себебі? не үшін? неге?)

Теориясы.

Бос орынға қажет сөздерді жазып, сұрақтарға жауап бер:
1. Жүрек қан тамырлары, буын, бүйрек аурулары бар адамдарға фермер болып жұмыс істеуге неліктен тыйым салынған?
Жауап: Фермер болып жұмыс істеу үшін денсаулық, еңбексүйгіштік, оптимизм, ауа райының жағымсыз күндеріне, сәтсіздікке шыдамдылық қажет. Ол өндіріс ғимараттарында,(жылыжай, ферма т.б), сол сияқты ашықауада жұмыс істейді.
2. Оператор мамандығы неліктен мал өсіретін фермаларда және сүт бағытындағы кешендерде ең кең таралған?
Жауап: Себебе қазіргі кездегі ферма жұмысшыларынан талап етілетін нәрсе, ол әртүрлі жабдықталған машиналармен, микроклиматты басқарып отыру үшін автоматты құрылғылармен, сондай-ақ жарықтандыру аппататтарымен жұмыс істей білу.Мысалы, бұзауларды шипалық және профилактикалық сәулелендіру, Жемді дайындау және бөліп беру,көң тазалау, сумен қамтамасыз ету жүйелері де техниканың тілін білетін жұмысшыны қажет етеді.
3. Мал шаруашылығына неліктен зооинженер-селекционер мамандығы қажет?
Жауап: Себебі,бұл мамандықтың иесі тірі организімдердің конструкторына айналады, олардың жағдайын одан әрі жақсарту мақсатында тынымсыз еңбек етеді. Ол – жүйелі түрде жемшөпті өңдеуші. Жемнің пайдалы әсерінарттырып,коэффициентін көтереді, биологиялық өнімділігін жетілдіріп отырады.
4. Селекционер маманы қандай шаруамен айналысады?
Жауап: Өсімдіктердің жаңасорттарын шығарумен және ауылшаруашылығы жұмыстарын жобалы түрде жүргізумен айналысады.

3. ТапсырмаЛогикалық ойын5 минут
   3.  «Талдау »  1  топ 

(салыстыр, ерекшелігі неде? т.б және ең бастысын бөліп шығар )

Фермер, селекционер, оператор, мал дәрігері,  агроном, лаборант-эколог.

1.Мал шаруашылығына қажетті мамандықтар

2. Жер шаруашылығына қажетті мамандықтар
3. Ұқсастығы: ортақ – фермер, селекционер

4.Айырмашылығы: оператор,

мал дәрігері, агроном, лаборант-эколог

«Қолдану»  теориясы  2 топ

Практикасы:
1. Ауылшаруашылық жұмыстарын жоспарлау жән  теориясые ұйымдастырумен айналысады, өсімдіктерді зертхана жағдайында және егістік жағдайында зерттейді. Жер ресурстарын рациональды пайдалануға және қоршаған ортаны қорғауға қатысатын маман иесі қалай аталады?

Жауап: Агроном

2. Практикасы:

Жануарлардың  күтіміне  жауап  береді,  аурудың  алдын алу  үшін, өнімділігін  арттыру  үшін  шаралар  жүргізеді.  Сүт,  ет  өнімдерін  сараптамадан  өткізеді.

Жауап:Мал дәрігері

1. Агроном мамандығы бойынша жетістікке жету үшін адамның бойында қандай қасиеттер болу керектігін айт.

Жауап : Өз іс-әрекетініңнәтиежесін алдын ала болжай алу, өздігінен шешім қабылдай білу, күтілмеген жағдаяттарда тез іс-әрекет жасау, есте сақтау қабілеті жоғары болу, болып жатқан нәрселерге мән бере қарау, денсаулығы мықты, өсімдікке аллергиялық реакциясы жоқ болуы

III. Психологиялық сәт: «Психогеометрия»- өзін – өзі тану:
Оқушылар өзіне ұнаған геометриялық фигуралардың кез – келгенін таңдауы тиіс. Әр фигура қандай да бір адам бойындағы қасиетті, қабілетті білдіреді. Әрқайсысымыз өзімізді танып көрелік.

Квадрат. Сенде төзімділік, шыдамдылық, еңбекқорлық дамыған. Өз айналана адамдарды жинап ұйымдастыру, реттеу және жүйелеу қабілетін баршылық. Сенен үздік администратор шығады
зигзаг. Сенде әсемдікті көре білу қабілетін жоғары қалыптасқан, сондай – ақ шығармашылық қабілетін, ой – өрісін дамыған. Сенде табиғи өткіройлылық бар, өз айналана қабілетті адамдарды жинай аласын. Сені шаблондар, ережелер, нұсқаулар қызықтырмайды. Бастаған істі аяқтауға төзімділіктің жоқтығы бөгет жасайды.
Шеңбер. Сенде адамгершілік жоғары дамыған. Сен өз әріптесінді тыңдай аласың және оның қайғысы мен қуанышын бірге бөлісесін, басқаның ауарпатылығына жәрдемдесу қабілетін жоғары қалыптасқан. Саған жеке адамдар арасындағы кикілжіңдер тән емес, өзіңді олардан аулақ ұстайсың Сенен үздік психолог шығуы мүмкін.
Үшбұрыш. Саған басқарушылық қасиет тән. Өз көздеген мақсатына қол жеткізуге барлық мүмкіншілігіңді жасайсың. Өзіңе сенімдісің және жеңіске, жетістіктерге, ұтыстарға оңай қол жеткізесің. Айтқаныннан шықпайсың, абыройлысың. Сен қоғамда, өмірде жоғары жетістіктерге қол жеткізесің, жұмысыңда жоғарыға көтерілуге бейімділігін бар.
Болса кімнің талабы,

Өмірден жол табады.

Мақсатына лайық

Мамандығын алады,- дей келе әр топқа сөз кезегін береміз.

1. Сабақты бекіту:

Тапсырма  (жеке-жеке)

Егер саған ауылшаруашылық мамандығының біреуін таңдауға тура келсе қандай мамандықты таңдар едің?

«Өз жұлдызыңды жақ»   жоба құрастыру.

Олүшінсіздерге плакат, маркер береміз. Жобаныөзмамандықтарыныңыздыңқызығы мен қиындығын, жетістігі мен кемшілігінтүсінеотырыпболашақтаөзің таңдағанмамандықсаласыбойыншамақсатыңыздыжобатүріндекөрсетіпберіңіздер. (5 минут уақытберіледі).

Жобаны  қорғау.  6 минут.

Сабақты  қорытындылау:

«Адам өз өміріне екі нәрсені таңдауда қателеспеуі керек: біріншісі –жар таңдау, екіншісі –мамандық таңдау» деп М.Мақатаев атамыз айтқандай, мамандық таңдау – жасөспірім кезден адам өміріндегі ең маңызды шешімдердің бірі. Мынау көп салалы өмірде мамандықтың түрі көп. Әрине таңдау жасау оңай емес. Ең бастысы –адам еңбекке қабілетті, зейінді болуы қажет және оның мамандығы өзі өскен ортаға маңызды, бағалы үлес қосатындый болуы шарт. Адам еңбегінен қуанышын таба білсе, бойына жаңа күш қосылып, еңбекке деген шабыты арта түседі. Зор ықылас, шабытпен істеген іс –табыс биігіне жеткізетін қанат.Ж. Аймауытов айтқандай: Мамандықтық жаманы жоқ, бірақ мұның кез келгеніне икемділік қажет, бұл жай күнелту, тамақ асыраудың ғана жолы емес, үлкен өнерді, зор шеберлікті қажет ететін нәрсе  десек, Абай атамыз айтқандай  «болмасаң да, ұқсап бақ, бір ғалымды сүйсеңіз» дегендей алға ұмтылып арманымызға жетіп, мамандық иесі болайық.

Еңбек етсең, ертеңгі – бақытыңа сене біл

Мақсатыңа жеткізер – уақытыңа  сене  біл

Достық іспен қасты да – жеңеріңе сене  біл

Ақыл,сана білім мен – өнеріңе сене  біл.

Абыройлы, ақ ниет – адамдыққа сене  біл!

Егеменді еліміздің ертеңі –болашақ маман иелері болатындарыңа сеніммен  бүгінгі  сабағымызды  аяқтаймыз.

1. Бағалау. Үйге  тапсырма.
2. Рефлексия.

ТАПСЫРМАЛАР   ( ОҚУШЫЛАРҒА  ТАРАТЫЛАТЫН )

3. ТапсырмаЛогикалық ойын5 минут
   3.  «Талдау »  1  топ 
   (салыстыр, ерекшелігі неде? т.б және ең бастысын бөліп шығар )

Фермер, селекционер, оператор, мал дәрігері,  агроном, лаборант-эколог.

1.Мал шаруашылығына қажетті мамандықтар

2. Жер шаруашылығына қажетті мамандықтар
   3. Ұқсастығы: ортақ –
   4.Айырмашылығы:

«Қолдану»  теориясы  2 топ

Практикасы:
1. Ауылшаруашылық жұмыстарын жоспарлау жән  теориясые ұйымдастырумен айналысады, өсімдіктерді зертхана жағдайында және егістік жағдайында зерттейді. Жер ресурстарын рациональды пайдалануға және қоршаған ортаны қорғауға қатысатын маман иесі қалай аталады?

Жауап:

2. Практикасы:

Жануарлардың  күтіміне  жауап  береді,  аурудың  алдын алу  үшін, өнімділігін  арттыру  үшін  шаралар  жүргізеді.  Сүт,  ет  өнімдерін  сараптамадан  өткізеді.

Жауап :

1. Агроном мамандығы бойынша жетістікке жету үшін адамның бойында қандай қасиеттер болу керектігін айт.

Жауап :

1 тапсырма  1  топ.

1. Жауап: Ауылшаруашылығының негізгі салаларына мал шаруашылығы мен жер шаруашылығы жатады.
2. Жауап: Фермер құрылыс жұмыстары, ауылшаруашылығы техникасымен жұмыс істеу және оны жөндеу; мал шаруашылығында қарамағындағы малды көбейту және емдеу; жер шаруашылығында көкөніс, жеміс-жидек және дәнді дақылдарды өсіру, тарату;
3. Жауап: Фермер, агроном, лаборант-эколог,селекционер т.б.
4. Жауап: Малшаруашылығы бізге ет, сүт, жұмыртқа, бал т.б өте құнды азық түліктер берсе, жеңіл өнеркәсіпке шикізат (жүн, тері ) береді
5. Жауап: Оператор, ветеринар, зооинженер-селекционер
6. Жауап: Су, жер, ауа, өсімдік жағдайын зерттейді

Жауап: Өсімдік,  көкөніс, жеміс-жидек,  гүл-өсіру  мамандықтары.

7. Жауап: Инкубация – бұл тірі конвейерді жіберу периоды, сондай – ақ жұмыртқа мен ет өндірісінің нәтиежесі көбінесе осы бастаманың сапасына байланысты болады.
8. Жауап: Фермер

1 тапсырма

2  топ.

Жауап: Фермер болып жұмыс істеу үшін денсаулық, еңбексүйгіштік, оптимизм, ауа райының жағымсыз күндеріне, сәтсіздікке шыдамдылық қажет. Ол өндіріс ғимараттарында,(жылыжай, ферма т.б), сол сияқты ашықауада жұмыс істейді.

Жауап: Себебе қазіргі кездегі ферма жұмысшыларынан талап етілетін нәрсе, ол әртүрлі жабдықталған машиналармен, микроклиматты басқарып отыру үшін автоматты құрылғылармен, сондай-ақ жарықтандыру аппататтарымен жұмыс істей білу.Мысалы, бұзауларды шипалық және профилактикалық сәулелендіру, Жемді дайындау және бөліп беру,көң тазалау, сумен қамтамасыз ету жүйелері де техниканың тілін білетін жұмысшыны қажет етеді.

Жауап: Себебі,бұл мамандықтың иесі тірі организімдердің конструкторына айналады, олардың жағдайын одан әрі жақсарту мақсатында тынымсыз еңбек етеді. Ол – жүйелі түрде жемшөпті өңдеуші. Жемнің пайдалы әсерінарттырып,коэффициентін көтереді, биологиялық өнімділігін жетілдіріп отырады.

Жауап: Өсімдіктердің жаңасорттарын шығарумен және ауылшаруашылығы жұмыстарын жобалы түрде жүргізумен айналысады.

Тапсырма  (жеке-жеке)

Егер саған ауылшаруашылық мамандығының біреуін таңдауға тура келсе қандай мамандықты таңдар едің?

 «Өз жұлдызыңды жақ»    жоба құрастыру.

Олүшінсіздерге плакат, маркер береміз. Жобаныөзмамандықтарыныңыздыңқызығы мен қиындығын, жетістігі мен кемшілігінтүсінеотырыпболашақтаөзің таңдағанмамандықсаласыбойыншамақсатыңыздыжобатүріндекөрсетіпберіңіздер. (6 минут уақытберіледі).

Жобаны  қорғау.  6 минут.

Тапсырма  (жеке-жеке)

Егер саған ауылшаруашылық мамандығының біреуін таңдауға тура келсе қандай мамандықты таңдар едің?

 «Өз жұлдызыңды жақ»    жоба құрастыру.

Олүшінсіздерге плакат, маркер береміз. Жобаныөзмамандықтарыныңыздыңқызығы мен қиындығын, жетістігі мен кемшілігінтүсінеотырыпболашақтаөзің таңдағанмамандықсаласыбойыншамақсатыңыздыжобатүріндекөрсетіпберіңіздер. (6 минут уақытберіледі).

Жобаны  қорғау.  6 минут.

1. Тапсырма «Миға  шабуыл»  10 минут

Жаңа сабақты өз бетімен меңгерту тапсырмалары

Бос орынға қажет сөздерді жазып, сұрақтарға жауап бер. (оқулықты  пайдаланып)

1 топ
«Білу»  (кім?, не?, қашан?, қайда?, не істейді?)

Теориясы

1. Ауылшаруашылығының негізгі салаларына нелер жатады?
   2. Фермер мамандық иесі қандай жұмыспен айналысады?
   3 Бұл сферадағы мамандықтар қалай аталады?
   4. Мал шаруашылығы бізге қандай өнімдер береді?
   5.Мал шаруашылығына қатысты қандай мамандық атауларын білесің?

2 топ

2. Жер шаруашылығының салаларына нелер жатады?

3. Инкубация дегеніміз не?
   4. Көбінесе отбасымен бірігіп істейтін мамандық қалай аталады?

«Түсіну» 

( неліктен? себебі? не үшін? неге?)

Теориясы.

Бос орынға қажет сөздерді жазып, сұрақтарға жауап бер:

1 топ

1. 
   Жүрек қан тамырлары, буын, бүйрек аурулары бар адамдарға фермер болып жұмыс істеуге неліктен тыйым салынған?
2. 
   Оператор мамандығы неліктен мал өсіретін фермаларда және сүт бағытындағы кешендерде ең кең таралған?

2 топ

3. Мал шаруашылығына неліктен зооинженер-селекционер мамандығы қажет?
4. Селекционер маманы қандай шаруамен айналысады?